Lễ an táng cùng rắn độc
Trong tiềm thức của những người dân Khmer, loài rắn 9 đầu chỉ có trong truyện kể và được hình tượng hóa thêm nhưng biểu tượng đó luôn mang sức mạnh tinh thần to lớn, nó như một sự tín ngưỡng độc đáo. Bởi thế nên người ta tin rằng, khi rời cõi tạm chốn dương gian về thế giới bên kia nếu như được an táng theo một chú rắn độc thì linh hồn người chết sẽ được bảo vệ.
Già làng người Khmer, ông Sanh Hi Them kể lại rằng: “Cái tập tục này thì bây giờ cũng đã mai một nhiều rồi. Chỉ còn in đậm trong ký ức của lớp người già chúng tôi. Tuy không trường tồn nhưng nó kỳ bí lắm, đến mức người ta chỉ tin thôi chứ không cần lý giải. Ngay cả tôi đã trực tiếp nhiều lần chứng kiến những cuộc an táng người và rắn độc rồi. Buổi lễ an táng này thường diễn ra rất trang trọng, có đầy đủ các chức sắc trong làng đến dự mới được tiến hành”.
Ông Them cũng cho rằng, khởi nguồn cho tập tục kỳ lạ này ở Ninh Điền bắt đầu từ những gia đình quyền quý trong cộng đồng người Khmer. Ông Them bộc bạch: “Người Khmer chúng tôi cho rằng, những gia đình quý tộc hoặc giàu có trong cộng đồng thường bị nhiều phần tử nhòm ngó, thế nên khi chết đi, chôn cất cần có thêm rắn độc bảo vệ. Rắn khi đó được ví như một “hộ vệ” vậy.
Theo tiếng Phạn, Naga là rắn hổ mang, rắn Naga tượng trưng cho vị thần Siva tối cao. Đây là vị thần nắm trong tay sự hủy diệt và tái sinh. Theo những người Khmer già thì vị vua đầu tiên lãnh đạo Vương quốc Chân Lạp là Kampu, là người tài giỏi, có đức độ, được nhân dân yêu mến, sùng kính như vị thần. Hồi còn trai trẻ, chưa lập vương quốc, trong lần vượt biển sang đất nước của những hòn đảo, là vùng Indonesia bây giờ, ngài đã gặp con gái vua rắn Naga. Khi đó, vua rắn Naga tổ chức lễ kén rể cho con gái. Kampu đã vượt qua tất cả các chàng trai trong các cuộc thi văn võ để làm chồng công chúa Naga.
Vợ chồng Kampu đã lãnh đạo nhân dân, kết nối các bộ lạc, lập nên Vương quốc Chân Lạp. Công chúa Naga đã trở thành hoàng hậu. Biết ơn nàng công chúa, sau này, các vị vua thế hệ sau, khi xây dựng các cung điện, đền thờ, chùa chiền, các công trình tâm linh, đều đắp tượng rắn Naga để thờ, xem đó là vị thần canh giữ chốn linh thiêng. Quan niệm của người Khmer xưa, loài rắn này có thể tạo ra vạn vật nhưng cũng có thể làm cho mọi vật lụi tàn.
Ông Them kể rằng: “Chúng tôi hình tượng và thiêng liêng hóa loài rắn này lên bởi khi đó rất nhiều vật nuôi bị rắn này cắn chết. Người Khmer nghĩ rằng, khi được tôn sùng thì rắn Naga sẽ quay sang bảo vệ mà không làm hại nữa. Sau này một số gia đình quyền quý trong cộng đồng còn nuôi nó nữa. Tuy nhiên, sau này trong cộng đồng người Khmer quá tin vào rắn Naga nên đã tạc nên nhiều tượng rắn 9 đầu để thờ phụng”.
Cách nhà ông Them không xa, ông Sanh Tao Phong, một trong những người từng chứng kiến cuộc an táng rắn với người chết bộc bạch tâm sự rằng: “Khi xưa, lúc mới bắt đầu tập tục này, chỉ những người giàu mới được an táng với rắn. Sau thì cả người nghèo cũng được chôn chung với rắn bình thường. Khi gia đình nào có người chết thì sẽ được thông báo đến cả cộng đồng. Sau đó những người uy tín trong làng sẽ đứng ra làm lễ khẩn cầu đến các vị thần linh, thổ địa và xin tổ tiên của loài rắn Naga hãy cho phép cộng đồng được mang một con rắn độc chôn kèm cùng người chết.
Sau buổi lễ khẩn cầu này, một chú rắn độc sẽ được bắt và cho ăn uống no nê. Trước khi hạ huyệt, người trong cộng đồng Khmer tiếp tục khẩn cầu thêm một lần nữa và cắt cổ rắn nhỏ máu vào thi hài người chết. Khi máu của chú rắn độc này chảy hết, cũng là lúc nó chết sẽ được đặt xác ngay bên cạnh xác người”.
Ông Tao Phong khẳng định rằng: “Tầng lớp của tôi có lẽ là thế hệ cuối cùng của người Khmer dùng loại hình an táng này đấy. Bây giờ người ta hỏa táng rồi đựng tro vào những chiếc bát và úp sấp xuống thôi. Xưa kia một đêm làm lễ an táng rắn độc bên cạnh người chết thường diễn ra liên tục mấy tiếng đồng hồ. Nhất là khi cắt tiết rắn, tất cả mọi người đều có cảm giác xốn sang và cầu cho linh hồn người chết sẽ ăn nhập với sự bảo vệ, chở che của rắn”.
Hộ tống linh hồn người chết đến thế giới bên kia
Trong buổi lễ an táng và trước khi cho máu rắn nhỏ lên thi hài người quá cố, người nhà có người thân chết và thầy cúng sẽ khấn rằng: “Hỡi thần rắn Naga, Ngài độ lượng và thần thánh. Ngài luôn che chở cho chúng con được bình yên và cuộc sống khỏe mạnh. Xin Ngài hãy che chở đến tận cùng, hãy cho một đệ tử ( chỉ chú rắn bị chôn theo người chết ) đi theo các sinh linh tội nghiệp. Các sinh linh quá yếu ớt nên phải cần đến Ngài …”.
Bài khấn vừa dứt thì nắp quan tài được đậy kín lại, xác chú rắn vừa bị hành quyết cũng vĩnh viễn nằm yên trong đó. Những chú rắn được đưa ra hành quyết thường còn rất non, được con người nuôi nấng. Còn những chú rắn trưởng thành từ thiên nhiên được người Khmer suy tôn và không dám đụng đến. Những người Khmer này cũng giữ một niềm tin bất biến rằng khi những chú rắn bị hành quyết, để bảo vệ tốt hơn cho các linh hồn chúng sẽ mọc ra 3 cái đầu.
Người Khmer cổ cũng cho rằng rắn 3 đầu tượng trưng cho thiên – địa – nhân; 5 đầu là kim – mộc – thủy – hỏa – thổ; 6 đầu biểu trưng cho nữ giới, trái đất, thể xác và sự chết chóc, 7 đầu tượng trưng cho sự đắc đạo trong tu hành và 9 đầu chính là con đường dẫn lên thiên đàng. Bởi vậy khi mai táng người chết cùng với một con rắn độc thì thần rắn sẽ bảo hộ linh hồn người chết khi sang thế giới bên kia tìm gặp được Diêm Vương.
Ông Tao Phong kể: “Có những ngôi mộ từ xa xưa rồi, chỉ vì điều kiện không xin được an táng cùng với rắn độc mà linh hồn cứ ẩn khuất trên dương gian quấy quả con cháu mãi. Sau này đi kêu cầu mãi mới yên lành được. Cũng có những ngôi mộ làm khi an táng cùng rắn không làm đúng các nghi thức nên linh hồn đã không tìm gặp được Diêm Vương. Khi được các thầy cúng chính gốc người Khmer khấn cầu mới ổn được đấy”.
Để những chú rắn độc có đủ sức mạnh và khả năng đưa các linh hồn người chết đi qua những trắc trở, những người Khmer cũng long trọng mặc đồ khâm liệm sau khi chú rắn bị hành quyết. Tập tục kỳ bí là thế, nhưng giờ nhiều người không còn nhớ nữa đâu, vì người Khmer cũng đã tiếp cận được văn minh rồi mà. Lượng người mỏng nhưng họ vẫn có sự xúc tiếp và hòa đồng với thế giới xung quanh chứ không co cụm như trước kia nữa. Tuy là hòa nhập nhưng tín ngưỡng thờ thần rắn Naga, thậm chí những chú rắn được hình tượng hóa lên thành 9 đầu vẫn được nhiều khu dân cư người Khmer thờ phụng.
Huyền bí rắn 9 đầu
“Sau nhiều lần hành quyết những chú rắn nuôi cũng như các chú rắn non nớt đi săn ở các hẻm núi, bỗng nhiên một ngày thiên tai ập xuống. Giông tố kéo về, trời cứ sầm sập mưa mãi không chịu thôi, mùa màng đợt đó mất sạch, người dân sống trong túng thiếu. Sau nhiều đêm dân làng trong cộng đồng người Khmer gần như thức trắng để khẩn cầu tượng rắn 9 đầu Naga.
Nhưng dường như càng kêu cầu trời càng mưa to hơn. Lúc đó nhiều người linh cảm ra một điều có thể do việc hành quyết những chú rắn bé nhỏ chôn cùng người chết đã làm buồn lòng thần linh, dẫu các đêm kêu cầu đã diễn ra xong như vậy cũng phạm húy.
Từ đó người dân bắt đầu rời bỏ tục chôn rắn độc cùng người chết” – ông Tao Phong tâm sự. Trước khi từ giã tập tục kỳ lạ này, cộng đồng người Khmer cũng bởi sợ rắn 9 đầu Naga phật ý nên đã tổ chức một buổi khẩn cầu rất trang trọng. Trong buổi lễ này, những người Khmer cầu rằng: Hỡi thần rắn 9 đầu Naga, bây giờ các đệ tử, các con cháu của Ngài sẽ mãi ở bên Ngài. Những con dân không hành quyết dù là một chú rắn nhỏ. Nhưng cầu Ngài hãy phù hộ, che chở cho các linh hồn không lạc lối khi trên đường sang thế giới bên kia.
Sau buổi lễ từ giã tập tục chôn rắn độc theo người chết đó, cộng đồng người Khmer lại càng một lòng sùng kính thần rắn Naga hơn. Vì lòng tôn sùng này mà hiện nay hầu hết các chùa chiền, cổng đình, cổng làng trong cộng đồng người Khmer ở miền Tây đều đúc các tượng rắn Naga từ 4 đầu đến 9 đầu. 9 đầu nghĩa là thể hiện đỉnh cao của linh thiêng và huyền bí.
Theo Pháp luật & Cuộc sống
Đăng nhận xét